#EKOrEWOLUCJA na lodowisku

Kanał: Mój Kraków
Opis: Wyruszamy w niesamowitą podróż po Polsce. Od wspaniałego wybrzeża Bałtyku w Gdańsku, przez Pojezierze Mazurskie, panoramę Warszawy, zamki dolnośląskie i Rynek Główny w Krakowie, dotrzesz do zimowej stolicy Polski – Zakopanego. Po drodze zwiedzą Państwo podziemne skarby Wieliczki lub Spodka w Katowicach. Filmy o Polsce, promocja turystyki w Polsce, oficjalne ogłoszenia Polskiej Organizacji Turystycznej zajmują się promocją Polski jako atrakcyjnej destynacji turystycznej w Polsce.

Kraków

Wolne, Niepodległe i Ściśle Neutralne Miasto Kraków z Okręgiem, bardziej znane jako Wolne Miasto Kraków lub Rzeczpospolita Krakowska, było republiką miejską utworzoną przez Kongres Wiedeński w 1815 r., w skład której wchodziło miasto Kraków i jego okolice.

Współkontrolowana przez trzech sąsiadów (Rosję, Prusy i Austrię), była ośrodkiem agitacji dla niepodległej Polski. W 1846 r., w następstwie nieudanego powstania krakowskiego, Wolne Miasto Kraków zostało przyłączone do Imperium Austriackiego. Było pozostałością po Księstwie Warszawskim, które w 1815 r. zostało podzielone między trzy państwa.

Wolne Miasto Kraków było w przeważającej części polskojęzycznym państwem-miastem; 85% jego ludności stanowili katolicy, 14% Żydzi, a pozostałe religie stanowiły mniej niż 1%. W samym Krakowie mieszkało blisko 40% ludności żydowskiej, podczas gdy pozostali byli prawie wyłącznie polskojęzycznymi katolikami.

Historia

Wolne Miasto zostało zatwierdzone i zagwarantowane w art. VII Traktatu między Austrią, Prusami i Rosją z dnia 3 maja 1815 r. W tym samym czasie państwo otrzymało wstępną konstytucję, zmienioną i rozszerzoną w 1818 r., ustanawiając znaczną autonomię dla miasta. Uniwersytet Jagielloński mógł przyjmować studentów z zaborczych terenów Polski. Wolne Miasto stało się w ten sposób centrum polskiej aktywności politycznej na ziemiach zaborów.

W czasie powstania listopadowego 1830-31 r. Kraków był bazą dla przemytu broni do kontrolowanego przez Rosjan Królestwa Polskiego. Po zakończeniu powstania autonomia Wolnego Miasta została poważnie ograniczona. Policja była kontrolowana przez Austrię, a wybór prezydenta musiał być zatwierdzony przez wszystkie trzy mocarstwa. Kraków został następnie zajęty przez wojska austriackie w latach 1836-1841. Po nieudanym powstaniu krakowskim w 1846 r., 16 listopada 1846 r. Wolne Miasto zostało przyłączone przez Austrię do Wielkiego Księstwa Krakowa.

Geografia, ludność i gospodarka

Wolne Miasto Kraków powstało z południowo-zachodniej części Księstwa Warszawskiego (część dawnego Wydziału Krakowskiego na lewym brzegu Wisły). Powierzchnia miasta wynosiła co najmniej 1164-1234 km² (źródła są różne). Graniczyło z Cesarstwem Rosyjskim, Królestwem Pruskim i Cesarstwem Austriackim. W jego skład wchodziło miasto Kraków i jego okolice; pozostałe osady na terenie administrowanym przez Wolne Miasto obejmowały 224 wsie i trzy miasta (Chrzanów, Trzebinia i Nowa Góra).

W 1815 r. liczyło 95 tys. mieszkańców, a w 1843 r. – 146 tys. 85% z nich stanowili katolicy, 14% Żydzi, a pozostałe religie stanowiły 1%. Najznamienitszą szlachtą był Potocki ród magnacki, który posiadał dwór w Krzeszowicach.

Wolne Miasto było strefą wolnocłową, umożliwiającą handel z Rosją, Prusami i Austrią. Oprócz braku ceł, posiadało bardzo niskie podatki, a także różne przywileje gospodarcze nadawane były przez sąsiednie mocarstwa. Jako takie stało się jednym z europejskich ośrodków liberalizmu gospodarczego i zwolenników leseferyzmu, przyciągając nowe przedsiębiorstwa i imigrantów, co zaowocowało imponującym rozwojem miasta. Tkacze ze Śląska Pruskiego często wykorzystywali Wolne Miasto jako punkt wyjścia do kontrabandy, aby uniknąć barier celnych wzdłuż granic Austrii i Królestwa Polskiego, ale wraz z aneksją Austrii do Wolnego Miasta nastąpił znaczny spadek pruskiego eksportu tekstyliów.

Polityka

Pierwotna konstytucja stanu została uchwalona w 1815 r., a jej twórcą był głównie książę Adam Jerzy Czartoryski. W 1818 r. konstytucję zrewidowano i rozbudowano, ustanawiając znaczną autonomię dla miasta. Władzę ustawodawczą powierzono Zgromadzeniu Przedstawicieli (Izba Reprezentantów), a władzę wykonawczą Senatowi Rządowemu.

W 1833 roku, w następstwie powstania listopadowego i udaremnionego przez niektórych działaczy polskich planu wybuchu powstania w Krakowie, władze zaborcze wydały nową, znacznie bardziej restrykcyjną konstytucję: zmniejszono liczbę senatorów i posłów oraz ograniczono ich kompetencje, a komisarze władz zaborczych rozszerzyli swoje kompetencje. Ograniczono również wolność prasy. W 1835 r. tajny traktat między trzema mocarstwami zaborczymi przedstawił plan, w którym w przypadku dodatkowych polskich niepokojów Austria otrzymała prawo do okupowania i aneksji miasta. Miało to nastąpić po powstaniu krakowskim w 1846 r. W 1835 r. Austria otrzymała prawo do zajęcia i aneksji miasta.

Prawo to opierało się na kodeksie cywilnym Napoleona oraz francuskim prawie handlowym i karnym. Językiem urzędowym był polski. W 1836 r. rozwiązano miejscową policję i zastąpiono ją policją austriacką; w 1837 r. władze zaborcze ograniczyły kompetencje lokalnych sądów, które odmówiły podporządkowania się ich żądaniom.

Wolne Miasto Kraków było pierwszym w historii Polski rządem czysto republikańskim.

Dodaj komentarz